مقدمه ای بر فراگیری مالی با نگاه به خدمات بانكی در ایران
المور: «فراگیری مالی» بیش از آن که یک مفهوم اقتصادی باشد، یک مفهوم اخلاقی است، آن هم در جامعه ای مانند جامعه ایران که انسانیت و اخلاق، بن مایه های اصلی فرهنگ اصیل ایرانی ـ اسلامی محسوب می شوند.
به گزارش المور به نقل از ایسنا، بنابر اعلام واحد برنامه ریزی و نظارت داتین، «فراگیری مالی» یکی از مباحث کلیدی صنعت مالی در سالهای اخیر بوده است. منظور از فراگیری مالی، «در دسترس بودن و مقرون به صرفه بودن استفاده از محصولات و خدمات مالی برای تمام شهروندان و کسب وکارهای جامعه، بدون توجه به میزان ثروت، دارایی، درآمد، محل زندگی، کار و دیگر فاکتورهای محدوده کننده دسترسی به محصولات و خدمات مالی» است.
فراگیری مالی به دنبال از بین بردن تمام موانعی است که انسان ها را از مشارکت در منافع صنعت مالی بازمی دارند؛ چونکه این بازدارندگی در نهایت به فقر و جلوگیری از بهبود کیفیت زندگی انسان ها می انجامد. عواملی که در مقابل سلامت، شادی، رفاه، رشد و خودشکوفایی شهروندان جامعه، سدی بزرگ ایجاد می کنند.
لازم است اشاره شود که در اینجا منظور از صنعت مالی بخش هایی چون خدمات بانکی (نگهداشت، پس انداز و مدیریت وجوه نقد) و پرداخت (به ویژه در حوزه اعتبارسنجی و اعتبارگیری خُرد برای عموم مردم)، خدمات بیمه، خدمات لیزینگ، خدمات صرافی و پرداخت بین المللی و همین طور خدمات سرمایه گذاری و مدیریت ثروت می شود. هر چند با نگاهی دوراندیشانه می توان دسترسی به آموزش خصوصاً در حوزه «سواد مالی» و «دانش سرمایه گذاری» را هم بعنوان قسمتی از فراگیری مالی در نظر گرفت.
می توان گفت بصورت کلی در حوزه فراگیری مالی، سه نوع خدمت «بانک و پرداخت (شامل خدمات اعتباری)»، «بیمه» و «سرمایه گذاری» چه در حوزه شهروندان و چه در حوزه کسب وکارها بعنوان مهم ترین و پایه ترین خدمات محسوب می شوند که باید حتما در دسترس همه اعضای جامعه بدون هیچ محدودیتی و در هر زمان و هر نقطه ای از کشور قرار داشته باشند.
در این نوشتار، به بحثی مقدماتی در مورد خدمات بانکی در ایران بعنوان یکی از زیرمجموعه های اصلی فراگیری مالی می پردازیم.
بدیهی است که تضمین دسترسی همگان به این خدمات پایه ای و ضروری مالی، در کشوری مانند ایران که در آن سطح دسترسی عموم جامعه به خدمات مالی خصوصاً خدمات بانکی تا حد قابل توجهی بالاست، معانی خاص خودش را خواهد داشت، چونکه بر طبق برآوردهای بانک جهانی در سطح دنیا جمعیتی بیش از یک سوم افراد بالغ دنیا همچنان به پایه ای ترین خدمات بانکی دسترسی کافی ندارند یا بصورت کلی هیچ دسترسی به این خدمات ندارند!
جهت بررسی دقیق تر موضوع، لازم است توجه گردد که آمار به روزی در مورد تعداد حساب های بانکی کشور وجود ندارد؛ اما مطابق طرح نتایج بررسی دسترسی خانوارها به خدمات مالی در مناطق شهری ایران که در سال ۱۳۸۷ توسط بانک مرکزی انجام شده، حدود ۷۸ درصد مردم کشور، حداقل یک حساب بانکی داشته اند. همین طور طبق آمار بانک جهانی، در ایران حدود ۹۴ درصد افراد بالای ۱۵ سال در سال ۲۰۱۷ دارای حساب بانکی بودند.
آمار فوق به این معناست که در زمینه دسترسی به خدمات پایه ای بانکی در ایران با تلاش همکاران زحمتکش شبکه بانکی کشور، مشکل چندانی وجود ندارد. با این وجود، دسترسی به خدمات پایه ای بانکی تنها موضوع مهم در حوزه فراگیری مالی نیست و باید به فاکتورهای دیگری هم توجه گردد.
یکی دیگر از موضوعات مهم در زمینه فراگیری مالی، میزان دسترسی عموم مردم و شهروندان به خدمات اعتباری است. با توجه به این که در ایران همچنان خدمات کارت اعتباری ضریب نفوذ چندانی ندارد (طبق آخرین آمار شبکه پرداخت کارتی ایران ـ شاپرک ـ در اسفندماه ۱۳۹۹ کمی بیش از ۲۴۲ هزار کارت اعتباری در کشور دارای تراکنش بوده اند که در مقایسه با کل کارت های تراکنش دار در همین دوره زمانی، سهم بسیار اندک ۰.۲۱ درصدی را نشان می دهد، جهت بررسی وضعیت دسترسی مردم به خدمات اعتباری باید کمی به وضعیت معیشتی مردم و تسهیلات دولتی ارائه شده، توجه کرد. همین طور طبق گزارش بانک جهانی از حدود ۹۴ درصد افراد بالای ۱۵ سال دارای حساب بانکی در سال ۲۰۱۷، ۶۷ درصد در سال ۲۰۱۶ از شبکه بانکی استقراض کرده اند و تنها نزدیک به ۲۳ درصد توانسته اند از نهادهای مالی اعتبار دریافت و یا از کارت اعتباری استفاده کنند.
در دو سال اخیر و در پی خروج ایالات متحده از برجام، بازگرداندن تحریم ها و محاصره اقتصادی کشور و بعد از آن با بروز بحران انتشار ویروس کرونا، معیشت عموم مردم جامعه به سبب کاهش قدرت خریدِ ناشی از افزایش شدید نرخ ارز و تورم بالا، به شدت گرفتار بحران شد. این در حالیست که بخش عمده تسهیلات بانکی هم به کسب وکارها و شرکتها خصوصاً شرکت های بزرگ اعطا می شود و در نتیجه امروزه یکی از اشکالات جدی قشر متوسط ایرانی، عدم دسترسی به منابع مالی کافی برای انجام خریدها در زمان مناسب می باشد.
این همان جایی است که «فراگیری مالی» وارد می شود و به ما می گوید که لازمه داشتن جامعه سالم و شکوفا، حل مشکلات دسترسی عامه مردم به خدمات اعتباری است. «فراگیری مالی» بیش از آنکه یک مفهوم اقتصادی باشد، یک مفهوم اخلاقی است، آن هم در جامعه ای مانند جامعه ایران که انسانیت و اخلاق، بن مایه های اصلی فرهنگ اصیل ایرانی ـ اسلامی محسوب می شوند.
یک نکته دیگر را هم نباید فراموش کنیم؛ از آنجایی که فراگیری مالی بر «دسترس پذیری» خدمات مالی فارغ از زمان و مکان برای تمامی شهروندان جامعه تاکید دارد، «فین تک»ها و یا تکنولوژیهای جدید در زمینه ارائه خدمات مالی می توانند دراین زمینه نقشی بسیار کلیدی ایفا کنند و با تحول در نحوه ارائه خدمات مالی دروازه های جدیدی را در راه دسترسی برابر به خدمات مالی فراهم آورند. برای مثال فین تک ها می توانند بوسیله کاهش واسطه گری های مالی، هزینه انجام خدمات مالی را کاهش دهند و امکان دستیابی به خدمات مقرون به صرفه را فراهم آورند. بدین سبب در تحلیل وضعیت فراگیری مالی باید به نقش فین تک ها هم توجه کرد.
انتهای رپرتاژ آگهی
منبع: المور
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب