خیز دولت مردمی برای کاهش آلودگی هوا به گزارش المور دولت سیزدهم در جهت کاهش آلودگی هوا اقدامات موثری مانند ممنوعیت تردد خودرو و موتورسیکلت کاربراتوری از سال ۱۴۰۱ در کلانشهرها، تعیین بند اعتباری برای آلودگی هوا برای نخستین بار، حذف فلرهای گازی، تهیه لیست شهرهای آلوده و ارتقاء سوخت؛ خیز بزرگی برای کاهش آلودگی هوا برداشته است. هوا نخستین نیاز هر انسانی برای زنده ماندن است، هر انسانی بدون آب و غذا حداقل تا یک هفته می تواند زنده بماند اما بدون هوا امکان زنده ماندن فقط چند دقیقه خواهد بود ازاین رو داشتن هوا آنهم هوایی سالم به منظور زندگی کردن امری اجتناب ناپذیر است، اما بشر به سبب زیاده خواه بودن حتی به این بخش هم توجه نکرد و با توسعه صنعتی هوای مورد نیاز خویش را آلوده کرد به صورتی که به یکی از متهمان ردیف اول مرگ و میر در دنیا تبدیل شد. در واقع آلوده شدن هوا همگام با انقلاب صنعتی از حدود ۳۰۰ سال پیش شروع شد و روز به روز اوضاع بدتر و وخیم تر شد، به صورتی که بر مبنای آمار سالانه حدود ۷ میلیون نفر در دنیا جانشان را به سبب آلودگی هوا از دست می دهند، بر مبنای آخرین تحقیقات بین المللی، آلودگی هوا در سال ۲۰۱۹ باعث مرگ ۶.۶۷ میلیون نفر از مردم دنیا شده است که این رقم در کشور ما حدود ۴۱ هزار نفر است. بر این اساس قوانینی برای کاهش آلودگی هوا در دنیا همچون کشور ما تدوین شد که به ایران با عنوان قانون هوای پاک در سال ۱۳۹۶ تصویب و برای اجرا به دستگاههای مرتبط ابلاغ گردید اما به نظر می آید چندان موفق نبوده است اما دولت سیزدهم عزم خویش را جزم کرده تا در جهت قانون از آلودگی هوا بکاهد و در این راه اقدامات خوبی را شروع کرده و همچنان هم ادامه دارد. اصلاح آئین نامه اجرایی ماده ۸ قانون هوای پاک داریوش گل علیزاده سرپرست مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط زیست به خبرنگار محیط زیست ایرنا اظهار داشت: در سال ۱۴۰۰ آئین نامه اجرایی ماده ۸ قانون هوای پاک در مورد خودرو های فرسوده که دیوان عدالت اداری آن را ملغا کرده بود را اصلاح کردیم و خرداد ماه سال جاری هم مصوب و ابلاغ گردید، بر مبنای آن سن فرسودگی خودرو را به سن مرز فرسودگی خودرو رساندیم، یعنی قبلا می گفتند مثلاً اگر خودرو ۱۵ سال سن داشته باشد دیگر فرسوده است و باید اسقاط شود که به سبب اعتراض یکی از شهروندان دیوان عدالت ادازی آن را لغو نمود ازاین رو آمدیم سن فرسودگی را به مرز سن فرسودگی رساندیم یعنی وقتی مثلاً خودرویی به سن ۱۵ سال رسید اگر دو معاینه فنی را نتوانست پاس کند خودروی فرسوده به حساب می آید ازاین رو دیگر ملاک سن نیست بلکه وضعیت و کارایی خودرو است. وی اضافه کرد: البته این بخش اصلاحی هم ایراداتی دارد که در سال جدید به دنبال اصلاح آن هستیم، چون اگر اینطور باشد دیگر هیچ خودرویی فرسوده نخواهد بود ازاین رو مکاتبات را انجام دادیم که اگر بشود در پیش فروش خودرو ها تشویقی لحاظ شود به صورتی که بخشی از سهمیه پیش فروش خودرو ها را به مالکان خودرو های کاربراتوری و فرسوده اختصاص دهند تا باعث تشویق و رونق در اسقاط خودرو های فرسوده شود. ممنوعیت تردد خودرو ها و موتورسیکلت های کاربراتوری از آغاز سال ۱۴۰۱ وی اظهارداشت: از آغاز سال ۱۴۰۱ تردد خودرو ها و موتورسیکلت های کاربراتوری در کلانشهرها ممنوع شده است، هم اکنون موتورسیکلت کاربراتوری زیاد داریم البته موفقیت در این حوزه احتیاج به ورود دولت هم دارد تا تسهیلات لازم را در اختیار افراد قرار دهد تا موتورسیکلت های خویش را نوسازی کنند، هم اکنون قیمت یک موتورسیکلت فرسوده بیشتر از ۵ تا ۶ میلیون تومان است اما قیمت یک موتورسیکلت نو ۳۰ تا ۴۰ میلیون تومان است این در شرایطی است که بیشتر افرادی که این موتورسیکلت ها را دارند معمولاً برای معیشت خانواده از آن استفاده می نمایند ازاین رو بطور قطع توان خرید آنها را ندارند ازاین رو دنبال این هستیم که تسهیلات ارزانقیمت از راه شرکتهای موتورساز و کمک بانکهای عامل در اختیار متقاضیان قرار گیرد تا موتورسیکلت ها نوسازی شوند. بیشتر افرادی که موتورسیکلت های کاربراتوری دارند معمولاً برای معیشت خانواده از آن استفاده می کنند گل علیزاده به سهم موتورسیکلت های کاربراتوری در آلودگی هوا اشاره نمود و اظهار داشت: موتورسیکلت ها ۱۰ درصد از انتشار ذرات معلق و آلودگی هوا در تهران سهم دارند از طرفی هم نمی توانند معاینه فنی را پاس کنند چون کاربراتوری هستند دلیل این که خیلی به معاینه فنی رجوع نمی کنند همین است چون سیستم شان جوابگوی حدود مجاز معاینه فنی نیست ازاین رو با عنایت به سهم موتورسیکلت های فرسوده در آلودگی هوا در کلانشهری مانند تهران، هدف ما نوسازی آنها است. تعیین بند اعتباری برای آلودگی هوا برای نخستین بار وی عنوان کرد: یکی دیگر از کارهایی که در جهت کاهش آلودگی هوا انجام شد تهیه سیاهه انتشار آلودگی کلانشهرها است که در آن سناریوهایی بر مبنای ارزیابی فنی، اقتصادی و اثربخشی نوشته شد آن را به دولت و مجلس ارسال کردیم که سبب شد برای نخستین بار در بودجه سال ۱۴۰۱ بندی برای طرح های کاهش آلودگی هوا تعیین شود، شاید مبلغ زیادی نباشد اما هدف ما این بود که ردپایی در قانون بودجه در زمینه کاهش آلودگی هوا دیده شود و سال آینده بر مبنای مطالعات این سیاهه انتشار، طرح های جامع کاهش آلودگی هوا در کلانشهرها را تدوین خواهیم کرد و ملاک عمل برای فعالیت در کلانشهرها می شود. به گفته وی در این سیاهه نوع آلودگی و منبع انتشار آلودگی در کلانشهرها به تفکیک مشخص و راهکارهای برون رفت از آنها هم مشخص شده است. تنظیم لایحه ای در مورد تغییر اقلیم سرپرست مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط زیست اظهار داشت: در بحث تغییر اقلیم با همکاری دستگاههای ذیربط و صاحبنظران حوزه های دانشگاهی درحال تنظیم لایحه ای هستیم که پس از به پایان رسیدن آن را تحویل مجلس می دهیم که تصویب شود تا برای مبحث تغییر اقلیم یک سند بالادستی داشته باشیم. وی اضافه کرد: در این لایحه مواردی که در ارتباط با پروتکلهای تغییر اقلیم است دیده می شود، باید کاهش انتشار گازهای گلخانه ای را داشته باشیم در این راستا پروژه ای با عنوان " تعیین موجودی انتشار گازهای گلخانه ای " را تعریف کردیم که بر مبنای آن سهم صنایع مختلف مانند کشاورزی، پتروشیمی، نفت و سایر صنایع در انتشار گازهای آلاینده مشخص می شود، وزارت خانه های ذیربط هم باید برنامه های کاهش انتشار گازهای گلخانه ای خویش را به ما بدهند. حذف فلرهای گازی گل علیزاده اظهار داشت: حذف فلرهای گازی و نفتی پالایشگاه ها از دیگر برنامه های در دست اقدام است، هم اکنون در عسلویه دارد این اتفاق می افتد، در پالایشگاه بیدبلند بهبان هم حذف فلرهای گازی انجام شده است، با عنایت به آلودگی هوا در عسلویه، دولت مصوبه ای را بعنوان راهکارهای کاهش آلودگی هوا در عسلویه گذرانده بود، در آنجا واحدهای پتروشیمی و پالایشگاه هایی که مستقر هستند باید بر مبنای آن مصوبه کارهای کاهش آلودگی را انجام دهند، اتفاقات خوبی افتاده است که امیدواریم منجر به بهبود کیفیت هوا در آن منطقه شود، به صورت کلی اثرات تجمعی آلودگی هوا در آن منطقه زیاد است و تمرکز واحدهای بالقوه آلاینده و پتروشیمی ها زیاد است و درحال پیگیری برای حذف فلرهای گازی این بخش هستیم. وی ضمن اشاره به این که فلر آلاینده است و گازهای آلاینده را منتشر می کند اضافه کرد: برای فلر استانداردی وجود ندارد، نمی توان اظهار داشت که باید مثلاً به این حد مجاز برسد، در دنیا هم استانداردی برای حدود مجاز فلر وجود ندارد، از طرفی گازی که داخل فلر می سوزد یک ثروت است باید این گاز استحصال و فلر سوزی حذف و آن گاز به محصول تبدیل گردد. بدون در نظر گرفتن معاهده پاریس، اگر به سیاست های ابلاغی رهبری و سایر قوانین بالادستی بپردازیم، درصد بسیار زیادی در کاهش گازهای گلخانه ای موفق خواهیم بود. سرپرست مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط زیست افزود: البته در معاهده پاریس به این مورد توجه شده بود و بر مبنای آن قرار بود ایران ۴ درصد انتشار گازهای گلخانه ای خویش را بدون برداشتن تحریم و ۸ درصد به شرط برداشتن تحریم ها کم کند اما مسئله این است که حتی اگر معاهده پاریس را هم کنار بگذاریم؛ اگر به سیاست های ابلاغی رهبری و سایر قوانین بالادستی که داریم عمل نماییم عملا آن میزان تعهد محقق می شود، تمام منابعی که در کشور داریم و آلودگی ایجاد می کنند اگر معیارهایی که در ضوابط استانداردها وجود دارد را رعایت نمایند عملا کاهش انتشار را خواهیم داشت. ارتقاء سیستم های پایش هوا گل علیزاده عنوان کرد: پایش هوا یکی از مباحث مهم در روند کنترل آلودگی هوا است، حالا حدود ۲۴۰ ایستگاه پایش هوا در کشور فعال است که بعضی از آنها فرسوده و قدیمی هستند و احتیاج به بازسازی، توسعه و به روز رسانی دارند ازاین رو یکی از کارهای در دست اقدام سازمان محیط زیست برای سال آینده ارتقاء سیستم های پایش هوا است. تهیه پیش نویس عوارض آلایندگی وسایل نقلیه آلاینده وی اظهار داشت: بر مبنای بند ب ماده ۲۹ قانون مالیات بر ارزش افزوده مقرر شده بود که بر از وسایل نقلیه آلوده در شهرهای آلوده عوارض آلایندگی دریافت شود، بر طبق این بند سازمان محیط زیست مکلف شد که لیست شهرهای آلوده را مشخص نماید و به بحث دریافت عوارض برسد، برای این کار یک پیش نویس تهیه کردیم و هم اکنون در مرحله نهایی سازی است که در آن لیست شهرهای آلوده را مشخص کردیم، آنرا به دولت دادیم و در مرحله بررسی است که وقتی نهایی شود عوارض آلایندگی از خودرو ها و وسایل نقلیه در شهرهای آلوده گرفته می شود، البته یک سری ایرادات دارد که باید در سال آینده پیشنهاد اصلاحیه آن داده شود. وی اضافه کرد: پیشنهاد داده بودیم که ۲۰ درصد از عوارض آلایندگی به صندوق ملی محیط زیست واریز شود تا با رویکرد محیط زیستی هزینه شود، سال قبل ۳۵ درصد از این عوارض به این صندوق واریز شد که مبلغی حدود ۸۰۰ تا ۹۰۰ میلیارد تومان بود که از راه استان ها فراخوان داده شد تا هر واحد آلاینده ای که متقاضی بود تشکیل پرونده دهد تا با دریافت تسهیلات از این محل نسبت به رفع آلایندگی واحد خود اقدام نماید که این کار انجام شد و بخش زیادی از آلایندگی ها برطرف شد. ۲۰ درصد عوارض آلایندگی صندوق ملی محیط زیست از بودجه سال ۱۴۰۱ حذف شد گل علیزاده عنوان کرد: اما متاسفانه حتی آن ۲۰ درصد از بودجه سال ۱۴۰۱ حذف شد اما تلاش می نماییم تا در بودجه ۱۴۰۲ باردیگر لحاظ شود برای این منظور باید اطلاعات بیشتری به نمایندگان مجلس بدهیم تا آنها هم به اهمیت مبحث پی ببرند و آن را در بودجه ۱۴۰۲ لحاظ کنند. توسعه سامانه نظارت بر قانون هوای پاک وی اظهار داشت: با عنایت به اهمیت مبحث کاهش آلودگی هوا، وزارت کشور رهبریت تکالیف دستگاههای اجرایی را برعهده گرفت، استانداران رئیس کارگروه های استانی کاهش آلودگی هوا هستند که بعنوان زیر مجموعه وزارت کشور محسوب می شوند، ازاین رو کشور برای رهبری این کار تعیین شد و به استانداران هم ابلاغ گردیده که کارها را با جدیت پیگیری کنند و تکالیف قانون هوای پاک که بر زمین مانده هرچه سریعتر اجرایی شود. گل علیزاده افزود: بر این اساس سامانه نظارت بر قانون هوای پاک را توسعه دادیم، تکالیف استان ها را هم احصا کردیم که در چارچوب خود اظهاری کارهایی که انجام دادند را در این سامانه بارگذاری کنند، استان تایید اولیه بدهد و بعد به سازمان ارسال شود که آن ملاک گزارش دهی ما به دولت می شود. تعیین اعتبار بندهای اجرایی قانون هوای پاک در احکام ۶۲ گانه وی اظهار داشت: با عنایت به اهمیت مبحث معاون اول ریاست جمهوری به بحث آلودگی وا ورود کرد، در واقع یکی از دغدغه های ما در اجرای قانون هوای پاک، عدم تأمین منابع مالی برای اجرای بندهای این قانون است بر این اساس با همکاری وزارت کشور ۶۲ حکم در زمینه قانون هوای پاک در دولت عنوان شد که ۲۸ حکم برای منابع متحرک، هشت مورد در ارتباط با منابع ساکن و ۲۶ حکم در ارتباط با برنامه های عمومی بود که در این راستا تقسیم کاری انجام شد و میزان اعتبار این حکم ها و زمان اجرای آنها هم مشخص شد، البته تابحال ۳۵ حکم نهایی شده است. گل علیزاده تصریح کرد: بدون اعتبار اجرای بندهای قانون هوای پاک امکان پذیر نیست، در واقع بحث نوسازی ناوگان حمل و نقل عمومی، خارج کردن خودرو ها و موتورسیکلت های فرسوده و ارتقاء سوخت همه نیازمند اعتبار است که در بحث احکام ۶۲ گانه به این بخش پرداخته شده است. ارتقاء سوخت وی اظهار داشت: سوخت یکی از مولفه های اصلی در کاهش آلودگی هوا است، درست است که کیفیت سوخت ارتقاء یافته اما انتظار داریم که توزیع سوخت استاندارد در کشور سراسری شود که متاسفانه حالا در توزیع سوخت استاندارد کمبود داریم، هم اکنون برای کلانشهرها و محورهای مواصلاتی سوخت استاندارد یورو ۴ و گاها یورو ۵ توزیع می شود اما انتظار داریم که سراسری شود چون وقتی که مثلاً کامیونی از مسیری وارد کلانشهری می شود و سوخت غیر استاندارد بهره برده دیگر قابل پیگیری نیست و همان خودرو با همان سوخت آلوده وارد کلانشهرها می شود. وی اضافه کرد: قرار بود از آغاز سال ۱۴۰۰ وزارت نفت توزیع سوخت استاندارد را به صورت سراسری انجام دهد اما نتوانست انجام دهد و از تعهداتش در این حوزه عقب است، هم اکنون روزانه حدود ۷۵ میلیون لیتر بنزین و گازوییل استاندارد در کشور توزیع می شود در حالیکه مصرف بنزین ۹۵ تا ۱۰۵ لیتر در روز است که برخی روزها تا ۱۰۷ میلیون لیتر هم می رسد حال میانگین روزانه آن ۹۰ میلیون لیتر می شود در حالیکه بنزین استاندارد حدود ۴۰ میلیون لیتر است، گازوییل هم حدود ۳۶ تا ۳۷ میلیون لیتر استاندارد توزیع می شود. در کلانشهرها و محورهای مواصلاتی سوخت استاندارد یورو ۴ و گاها یورو ۵ توزیع می شود سرپرست مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط زیست افزود: انتظار ما این است که هز چه زودتر تمام سوخت مورد نیاز کشور استاندارد شود بخصوص سوخت مورد نیاز خودرو های دیزلی که سهم بیشتری در انتشار ذرات معلق دارند، چون حجم زیادی از گازوییلی که حالا تولید می شود گوگرد (سولفور) بالایی دارد، برای این منظور نیاز است پالایشگاه ها به روز شوند چون بیشتر آنها قدیمی هستند، هم اکنون حدود ۲۴ درصد از محصول پالایشگاه ها به مازوت تبدیل می شود در حالیکه این عدد در دنیا حدود ۱۲ درصد است، ازاین رو مازوتی که تولید می شود هم حجمش زیاد است و هم کیفیت پایینی دارد یعنی میزان گوگرد آن بالا است. وی اظهار داشت: بر این اساس پیگیر هستیم تا وضعیت گوگرد در سوخت بهبود یابد یعنی سولفور زدایی شود، به سبب کمبود گاز چون نیروگاه ها مازوت مصرف می کنند ازاین رو تلاش می نماییم که از نفت کوره یا همان مازوت سولفور زدایی شود که وزارت نفت باید استاندارد آن را تدوین و تصویب کند از طرفی هم وزارت نیرو مکلف است که نیروگاه های خویش را به سیستم های کنترل آلایندگی مجهز کند که این اتفاق نیفتاده است، بسیار هم پیگیر این مورد هستیم که بر این اساس صحبت هایی شده در خصوص این که وزارت نیرو خودش سولفور زدایی کند یعنی اگر سیستم کنترلی خویش را تجهیز نمی کنند حداقل از مازوتی استفاده کنند که کم گوگرد باشد تا آلودگی کمتری داشته باشد. نظارت بر عملکرد شماره گذاری خودروها گل علیزاده اضافه کرد: حالا ۳ مرکز تست آلایندگی خودرو و ۸ شرکت بازرسی خودرو داریم که همه را توسعه دادیم تا بر کیفیت خودرو های تولید داخل که می خواهند شماره گذاری کنند نظارت شود، از طرفی تشدید دستورالعمل نظارت بر معاینه فنی را با همکاری سازمان شهرداری های وزارت کشور داریم که درحال نهایی کردن آن هستیم، با عنایت به حساس بودن کار مراکز معاینه فنی، نظارت بر این مراکز باید خیلی دقیق تر شود. ۹۰۱۴