روزهای خاکستری خراسان جنوبی با افزایش 3 برابری گرد و غبار
المور: این روزها که گرد و غبار خیلی از مناطق کشور را فراگرفته، در استانی مشهور به داشتن بیش از 300 روز آفتابی در سال نیز مدتی است ریزگردها بیش از گذشته در آسمانش جولان می دهند و فصل بهار خراسان جنوبی را خاکستری کرده است.
ساعت ۵: ۳۰ یکی از این روزها در مرکز استان است و طبق روال همیشه برای رفتن به پیاده روی صبحگاهی از منزل خارج می شوم، از شدت گرد و غبار، رنگ آسمان یکپارچه خاکستری است و ریزگردها زودتر از آفتاب خودرا به آسمان رسانده اند؛ هوا رنگ و روی ناسالمی دارد.
تنفس آن هم بدون ماسک در این هوای مملو از ریزگرد، دشوار است و برای گروههای حساس خطر دارد، این وقت بامداد وجود ذرات گرد و غبار را در دهانم حس می کنم، تصمیم به انصراف از پیاده روی روزانه می گیرم اما برای خرید نان به مسیرم ادامه می دهم.
با این که هواشناسی و مدیریت بحران استان از روز قبل هشدار داده اند که مردم به خاطر هوای آلوده از خانه خارج نشوند اما شهروندان همچون نیروهای نظامی و انتظامی، کارمندان دولت، کارگران و دانش آموزان به تدریج و بناچار از منزل بیرون می آیند.
با شروع ساعت کاری ادارات طی تماس تلفنی با سرپرست اداره کل حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی پیگیر وضعیت هوای شهر بیرجند و سایر شهرستان ها برای انتشار در ایرنا شدم که اعلام گردید بر طبق آخرین داده های ایستگاه های فعال پایش کیفی هوا در استان، ۲ شهرستان بیرجند و نهبندان به ترتیب با شاخص ۳۵۹ و ۳۰۴ در وضعیت خطرناک قرار دارند.
ناگفته نماند که در خراسان جنوبی پنج ایستگاه پایش آلودگی هوا وجود دارد که از این تعداد ۲ مورد در بیرجند، یک مورد سرایان، یک ایستگاه نهبندان و یک ایستگاه در شهر حاجی آباد زیرکوه نصب شده و روزانه شاخص کیفیت هوا فقط در چهار شهر از مجموع ۳۱ شهر این استان سنجیده می شود.
این روزها مانند بسیاری از مناطق کشور گرد و خاک میهمان ناخوانده خراسان جنوبی است و افزایش میزان آن فصل بهار این استان کویری را خاکستری کرده به شکلی که تعداد روزهای گرد و غباری امسال نسبت به سال قبل به طور متوسط بیش از سه برابر شده است.
پارسال هم روزهای گرد و غباری زیادی در خراسان جنوبی داشتیم اما مانند امسال این قدر سریع و پشت سر هم تکرار نمی شد البته چند سال است که با شدت گرفتن تاخت و تاز خشکسالی بر پیکره خراسان جنوبی، روزهای گرم و آفتابی کویر جای خودرا به روزهای ناسالم و هوای گرد و غباری داده است.
بادهای ۱۲۰ روزه سیستان که در این سال ها و در دوران خشکسالی به ۱۷۰ روز بالا رفته و بر سرعت ورزش آن افزوده شده نیز زندگی را بر مردمان خراسان جنوبی خصوصاً بخش جنوبی در شهرستان های مرزی نهبندان و سربیشه سخت کرده و پیش بینی کارشناسان هواشناسی از افزایش چشم گیر تعداد روزهای گرد و غباری در تابستان به سبب ورزش این بادها حکایت دارد.
افزایش سه برابری روزهای گرد و غباری در خراسان جنوبی
موضوعی که مدیرکل هواشناسی خراسان جنوبی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا آنرا تایید نمود و اظهار داشت: از شروع سال جاری چند موج شدید گرد و غبار شهرستان های خراسان جنوبی را تحت تاثیر قرار داده است.
علیرضا خندان رو اضافه کرد: آمار تجمیعی روزهای گرد و غباری استان از شروع سال جاری در شهرستان های مختلف خراسان جنوبی ۱۳۵ روز بوده است که در مقایسه با سال قبل رشد بیش از سه برابری و در مقایسه با بلندمدت (۲۰ سال گذشته) رشد ۲.۵ برابری را نشان میدهد.
وی اظهار داشت: برای مثال در بیرجند از شروع امسال ۱۹ روز، زیرکوه ۱۵ روز، نهبندان ۲۲ روز و سربیشه ۲۱ روز بوده که این رورزها با هم تجمیع شده یعنی از ۶۵ روز ابتدای امسال در نهبندان ۲۲ روز آن گرد و غباری بوده است.
مدیرکل هواشناسی خراسان جنوبی بیان کرد: در زمان مشابه سال قبل آمار تجمیعی روزهای گرد و غباری استان ۴۰ روز بوده که امسال به ۱۳۵ روز بالا رفته است.
وی گفت: خشکسالی های ۲۰ ساله اخیر، افزایش یک تا ۲ درجه ای دما و افزایش تبخیر، کاهش رطوبت هوا و خشک شدن سدها، بندهای خاکی و زمینه های طبیعی از علل اصلی افزایش روزهای گرد و غباری در استان است.
خندان رو پیش بینی کرد: باتوجه به وزش بادهای ۱۲۰ روزه سیستان در فصل تابستان، تعداد روزهای گرد و غباری به ویژه در مناطق جنوبی استان افزایش چشم گیر داشته باشد.
وی با اشاره به این که همه شهرستان های خراسان جنوبی درگیر گرد و غبار هستند اظهار داشت: شهرستان نهبندان با ۲۲ روز و شهرستان سربیشه با ۲۱ روز بیشترین روزهای گرد و غباری در استان را از شروع امسال داشته اند، همین طور در بیرجند ۱۹ روز و در زیرکوه نیز ۱۵ روز گرد و غباری به ثبت رسیده است.
مدیرکل هواشناسی خراسان جنوبی افزود: در تمامی شهرستان های استان وضعیت گرد و غبار هوا بصورت دیده بانی و چشمی به ثبت می رسد و اطلاعات و آمار واقعی است.
چتر خاکستری در فصل بهار بر سر خراسان جنوبی
بهار امسال بر اثر خشکسالی های بی سابقه، گاهی چتر خاکستری که این گرد و غبارها بر سر استان باز می کند، روزها طول می کشد تا بار سفر از استان ببندد و این مشکل گاهی به حدی بغرنج می شود که کارشناسان محیط زیست از افراد مبتلا به بیمارهای تنفسی، سالمندان و کودکان درخواست دارند از منزل خارج نشوند.
البته داستان خشکسالی و هجوم گرد و غبار ناشی از آن قصه روز گذشته و امروز نیست، افزون بر ۲۰ سال است که ساکنان خراسان جنوبی با اثرات مختلف ناشی از آن دست و پنجه نرم می کنند و سالانه ۷۲۹ هزار تُن گرد و غبار برخاسته از کانون های بحرانی فرسایش بادی بر سر مردم فرود می آید و بیش از ۱۰ هزار میلیاردریال خسارت به زیرساخت های استان وارد میکند.
اما آنچه بگفته کارشناسان امسال خیلی نگران کننده است، افزایش چشم گیر تعداد روزهای ناسالم، بسیار ناسالم و خطرناک در استان است که سرپرست اداره کل حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی نیز این نگرانی کارشناسان را تایید نمود.
اسدالله حاتمی اظهار داشت: بر طبق مطالعات انجام شده و تقسیم بندی ناشی از وضعیت گرد و غبار استان ها، خراسان جنوبی در کنار استان های خوزستان، سیستان و بلوچستان، کرمان و هرمزگان از غبارخیزترین استان های کشور است و در این خصوص رتبه اول متعلق به این استان است.
اسدالله حاتمی اضافه کرد: باتوجه به خشکسالی و کاهش بارندگی ها پیش بینی می شود امسال گرد و غبار و روزهای ناسالم در این استان نسبت به سال قبل افزایش داشته باشد و هرچند از شروع امسال هم شاهد رشد چشم گیر روزهای گرد و غباری در استان هستیم.
یک سوم مساحت خراسان جنوبی، کانون های گرد و غبار
وی بیان کرد: سطح کانون های گرد و غبار در خراسان جنوبی پنج میلیون و ۱۷۳ هزار و ۵۹۷ هکتار است که یک سوم مساحت استان را شامل می شود.
سرپرست اداره کل حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی اظهار داشت: کانون های فرسایش بادی با شدت های غبارخیزی کم، متوسط، زیاد و خیلی زیاد برآورد شده است و بطور متوسط سالانه ۷۲۹ هزار و ۶۹۲ تن گرد و غبار از این نواحی برخاسته و در سطح استان و مناطق همجوار ریزش می کند.
وی با اعلان اینکه خشکسالی های سالیان اخیر نقش موثری در وقوع و گسترش گرد و غبار و فرسایش بادی در استان داشته است اظهار داشت: استان خراسان جنوبی در کشور از نظر نرخ تولید گرد و غبار و کانون های فرسایش بادی در رده های اول قرار دارد.
حاتمی با اشاره به عوامل طبیعی موثر در گرد و غبار اضافه کرد: کمبود رطوبت هوای استان به سبب دوری از دریاهای آزاد، بالا بودن دمای هوا خصوصاً در فصول گرم، بالا بودن تبخیر آب، طولانی بودن دوره خشکی حاکم بر استان، بالا بودن سرعت بادهای فرساینده نسبت به سرعت آستانه فرسایش بادی خاک های استان و متاثر بودن از وزش بادهای ۱۲۰ روزه از عوامل طبیعی موثر در ریزگردها است.
او اظهار داشت: حساسیت اغلب خاک های ریزدانه سازند کواترنری استان نسبت به فرسایش بادی، مجاورت با کویرهای لوت و مرکزی ایران و متاثر بودن اقلیم استان از اقالیم خشک و بیابانی حاکم بر این کویرها، مجاورت با سایر استان های غبارخیز و فرسایش پذیر همچون سیستان و بلوچستان، کرمان، سمنان، خراسان رضوی، یزد، اصفهان و کشور افغانستان، نوسانات شدید فشار هوا باتوجه به وضعیت توپوگرافی استان و ایجاد زمینه های لازم برای حرکت صعودی هوا و انتقال قائم ذرات گرد و خاک معلق به ترازهای بالاتر جو و مناطق دوردست از دیگر عوامل طبیعی است.
منشاء ریزدگردها در خراسان جنوبی داخلی است
وی اشاره کرد: بر طبق بررسی های کانون های گرد و غبار با منشاء داخلی در استان خراسان جنوبی (مطالعات منشاءیابی داخلی فرسایش بادی، توفان ماسه و گرد و غبار در سال ۱۳۹۸) چهار کانون اصلی با شدت زیاد و خیلی زیاد وجود دارد که کانون شمال شرق استان با بیشترین وسعت در شهرستان زیرکوه واقع شده و در همه فصول سال با شدت زیاد و خیلی زیاد فعال بوده و استانهای خراسان جنوبی، سیستان و بلوچستان و خراسان رضوی را تحت تاثیر قرار می دهد.
حاتمی اضافه کرد: کانون جنوب استان در شهرستان نهبندان قرار دارد و استانهای خراسان جنوبی و سیستان و بلوچستان را تحت تاثیر قرار می دهد همین طور کانون شرق در شهرستان های سربیشه و نهبندان واقع شده و استان های خراسان جنوبی، سیستان و بلوچستان تحت تاثیر این کانون قرار می گیرند.
وی اظهار داشت: بررسی ها حاکی از آنست بااینکه کانون های گرد و غبار با شدت زیاد و خیلی زیاد مساحت نسبتا کمی از کل کانون ها را شامل می شود ولی نقش قابل توجهی در انتشار گرد و غبار به اتمسفر دارند.
سرپرست اداره کل حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی اشاره کرد: بر طبق آخرین برآوردها سالانه خسارت جبران ناپذیر ناشی از گرد و غبار به منابع مختلف زیرساختی، اقتصادی و زیست محیطی استان وارد می شود و در صورت نبود اقدام مثبت و کاهش قابل توجه گرد و غبار، مجموع خسارت گرد و غبار بر اقتصاد استان قابل تامل بوده و نیاز است نقش اقدامات پیشگیرانه، اصلاحی و احیایی کنترل گرد و غبار در کانون های شناسایی شده پررنگ تر شود.
حاتمی اظهار داشت: بر طبق کارکرد و داده های ثبت شده توسط ایستگاه های این اداره کل از شروع سال جاری تا ۲۲ اردیبهشت ماه در بیرجند ۶ روز، سرایان ۹ روز، نهبندان ۲۰ روز و حاجی آباد زیرکوه ۱۱ روز کیفیت هوای نامطلوب در پنج ایستگاه پایش هوا به ثبت رسیده که نسبت به زمان مشابه سال قبل افزایش شایان توجهی داشته است.
وی اضافه کرد: این در حالیست که در مجموع سال قبل در بیرجند ۲۳ روز، سرایان ۴۱ روز، نهبندان ۵۷ روز و حاجی آباد زیرکوه ۲۴ روز کیفیت هوای نامطلوب در ایستگاه های پایش هوا به ثبت رسیده است.
حاتمی اشاره کرد: اگر بخواهیم نسبت به گرد و غبار نگاه بلندمدت داشته باشیم و پیشگیری های لازم را انجام دهیم باید از تخریب طبیعت جلوگیری نماییم.
افزایش کانون های فرسایش بادی خراسان جنوبی به ۳۵ کانون
خراسان جنوبی به لحاظ اقلیمی جزو استانهای خشک و بیابانی است و بر طبق آخرین مطالعات در سال ۹۷ مناطق تحت تاثیر فرسایش بادی استان از سه میلیون و ۱۲۱ هزار هکتار به پنج میلیون و ۲۴۳ هزار هکتار یعنی حدود ۶۸ درصد بالا رفته است.
در یک دهه اخیر مساحت کانون های بحرانی فرسایش بادی خراسان جنوبی از یک میلیون و ۳۸۶ هزار هکتار به ۲ میلیون و ۱۴۴ هزار هکتار رسیده یعنی تعداد کانون های بحرانی تولید ریزگرد در این استان از ۲۸ کانون به ۳۵ کانون بالا رفته که یک هشدار جدی شمرده می شود.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان جنوبی در این زمینه اظهار داشت: باتوجه به شرایط خشکسالی و افزایش گرمای هوا در استان خطر گسترش بیابان ها و افزایش پدیده گرد و غبار وجود دارد.
علیرضا نصرآبادی اضافه کرد: کانون های بحرانی تولید ریزگرد در خراسان جنوبی از ۲۸ کانون در چند سال قبل به ۳۵ کانون بالا رفته است که یک هشدار جدی شمرده می شود.
وی بیان کرد: مساحت کانون های بحرانی استان از یک میلیون و ۳۸۶ هزار و ۷۴۱ هکتار به ۲ میلیون و ۱۴۴ هزار و ۷۲۹ هکتار رسیده و شهرستان طبس با ۵۹۷ هزار و ۴۳۵ هکتار بزرگترین کانون بحرانی را داراست.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان جنوبی اشاره کرد: شهرستان بشرویه با ۳۰۱ هزار و ۸۱۳ هکتار دومین شهرستان دارای بیشترین حجم فرسایش بادی است و در مجموع ۲ شهرستان طبس و بشرویه، ۵۵ درصد سطح فرسایش بادی را در این استان به خود اختصاص داده اند.
نصرآبادی عنوان کرد: از سال ۱۳۸۹ تا سال ۱۳۹۷ مساحت کانون های بحرانی بر اثر خشکسالی و تغییر اقلیم ۵۵ درصد و مناطق تحت تاثیر فرسایش بادی نیز ۶۸ درصد بالا رفته است، هم اکنون در خراسان جنوبی ۴۰ محدوده تحت تاثیر فرسایش بادی به وسعت چهار میلیون هکتار وجود دارد.
وی اظهار داشت: در عرصه های بیایانی یکی از اشکالات اساسی جهانی، ملی و منطقه ای، تغییر اقلیم و تخریب سرزمین است که برآیند آن به شکل فرسایش خاکی خودرا نشان میدهد.
اعتباراتی که به گرد بیایان زایی نمی رسد
نصرآبادی اضافه کرد: پدیده بیابان زایی تبعات مستقیم و غیرمستقیم متفاوتی دارد که حرکت ماسه های روان یکی از آنهاست و خراسان جنوبی دومین استان بیابانی کشور و جزو پنج استان درگیر با پدیده گرد و غبار در کشور است.
وی گفت: برای کاهش این خسارت ها پروژه های اجرائی در بخش بیابان از سال ۵۴ شروع شد و بطور مستمر تا حالا در دست انجام است.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان جنوبی اشاره کرد: کارهای اجرائی در دوره ۴۵ ساله شامل ۱۳ هزار و ۸۷۶ هکتار بذرکاری و بذرپاشی، ۱۵۳ هزار و ۲۰۰ هکتار نهال کاری، ۳۰۹ کیلومتر راه اندازی بادشکن زنده (اطراف مزارع و جاده ها) و ۶۵۱ کیلومتر راه اندازی بادشکن غیر زنده در مناطق خاص اجرا شده، اما باتوجه به افزایش کانون های فرسایش بادی و خاکی، خشکسالی های متناوب و کمبود بارندگی، اعتبارات و سرعت اجرای طرح های بیابان زدایی اندک است.
نصرآبادی اضافه کرد: همین طور در طول این مدت ۲۸ هزار و ۹۴۱ هکتار اجرای طرح مدیریت جنگل های دست کاشت، ۹۹۱ هزار و ۶۸۸ هکتار حفاظت و قرق عرصه های تاغزارهای طبیعی و دست کاشت، ۳۹ هزار هکتار مدیریت روان آب های سطحی در قالب پروژه های اجرائی راه اندازی هلالی های آبگیر و کنتور فار و از محل اعتبارات ملی، استانی، خشکسالی و مدیریت بحران استان اجرا شده است.
وی اظهار داشت: سال قبل از محل منابع اعتباری مختلف، ۳۲ میلیارد تومان برای مقابله با بیابان زایی در استان مصوب شده که از این مقدار ۱۹ میلیارد تومان آن اختصاص یافته است.
نصرآبادی افزود: از محل این اعتبارات، هفت هزار و ۷۰۰ هکتار آبیاری سنواتی عرصه های نهال کاری شده در سالهای ۹۸ و ۹۹ نیز ۳۶ کیلومتر تله رسوب گیر در شهرستان طبس و ۲ هزار و ۸۵۰ هکتار مدیریت روان آب در شهرستان خوسف و ۷۰ هکتار مالچ پاشی در دستور کار قرار گرفته که تعدادی از طرح ها به پایان رسیده است.
وی با اهمیت ترین مشکل این استان برای مقابله با بیابان زایی را کمبود اعتبار ذکر کرد و اظهار داشت: باتوجه به کاهش اعتبارات، حجم اقدامات بیابان زدایی در استان نسبت به افزایش بیابان زایی بسیار پایین است.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان جنوبی اظهار داشت: خطر افزایش بیابان ها از سال ها پیش خراسان جنوبی را تهدید می کند که در همین راستا طرح هایی برای مقابله با بیابان اجرائی شده و نوید بهبود وضعیت موجود را می دهد، اما کافی نیست.
خسارت ۱۰۰ میلیارد تومانی ریزگردها به زیرساخت ها
نصرآبادی گفت: میزان خسارت فرسایش بادی به منابع زیستی و اقتصادی استان سالانه برابر با ۱۰۰ میلیارد تومان برآورد می شود.
وی اظهار داشت: این خسارت ها در زمینه منابع زیست انسانی، خطوط مواصلاتی، اراضی کشاورزی، منابع زیست محیطی، چاه ها و قنوات، تاسیسات صنعتی، واحد صنعتی، واحد تولید، ایستگاه های راه آهن و از این قبیل روی می دهد.
آنچه مسلم است مردم خراسان جنوبی از وجود ریزگردها در هوایی که تنفس می کنند در رنج هستند و در این میان شرایط برای بیماران قلبی، تنفسی و افراد دارای مشکلات خاص حادتر است، پس باید قبل از آنکه سلامت و آسایش مردم این دیار در رفت و آمد ریزگردها بیشتر از قبل تهدید شود، چاره اساسی اندیشید.
انجام تحقیقات علمی ویژه، اقدامات سریع و گسترده درباب انجام عملیات نهال کاری و سایر اقدامات مقابله ای، جلب توجه نگاه ملی به وضعیت خراسان جنوبی و تقویت اعتبارات ملی همچون راهکارهای کارشناسان و مسئولان دراین زمینه است.
منبع: المور
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب