المور از دو دهه تغییرات بازار كار گزارش می دهد؛
سیر نزولی نرخ مشارکت اقتصادی با وجود افزایش نیروی کار
المور: نگاهی به سیر تحولات نرخ مشارکت اقتصادی در ۲ دهه گذشته نشان میدهد با وجود آنکه در این دوره موج جمعیتی متولدین دهه ۶۰ وارد بازار کار ایران شده اند، اما نبود زیرساخت های مناسب برای جذب آنان، نرخ مشارکت اقتصادی آنان سیر نزولی یافته و از ۴۶.۷ درصد در سال ۱۳۸۴ به ۴۱ درصد در وضعیت فعلی رسیده است.
به گزارش خبرنگار اقتصادی ایرنا، نرخ مشارکت اقتصادی به درصدی از جمعیت در سن کار گفته می شود که در فعالیتهای اقتصادی مشارکت دارند، یعنی یا شاغل بوده یا در جست وجوی کار هستند. این شاخص یکی از مهم ترین معیارها برای سنجش شرایط بازار کار در یک جامعه است.
چندی پیش سیدمالک حسینی معاون اشتغال و کارآفرینی وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی نرخ مشارکت اقتصادی در کشور را ۴۱ درصد اعلام نمود که با میانگین جهانی که ۶۰ درصد اعلام می شود، فاصله بسیاری دارد و مبین خروج بخش عمده ای از نیروی کار از بازار است.
بر اساس آخرین اطلاعاتی که اخیرا مرکز آمار ایران از وضعیت اشتغال و بازار کار ایران در بازه زمانی ۱۳۸۴ تا ۱۴۰۲ منتشر نموده است، میتوان سیر تحولات بازار کار ایران را در حدود ۲ دهه اخیر مشاهده کرد.
وضعیت جمعیت در سن اشتغال
طبق این آمار، در سال ۱۳۸۴ جمعیت ۱۵ ساله و بالاتر کشور ۴۹ میلیون و ۵۲۷ هزار و ۳۴۰ نفر بود که این شاخص در سال ۱۴۰۲ به عدد ۶۴ میلیون و ۵۵۱ هزار و ۸۵۲ نفر رسیده است؛ از این میزان، تعداد مردان از ۲۴ میلیون و ۸۵۸ هزار و ۵۱۷ نفر به ۳۲ میلیون و ۲۳۳ هزار و ۶۴۶ نفر افزایش پیدا کرده است.
همچنین جمعیت زنان در سن کار هم در سال ۱۴۰۲ رقم ۳۲ میلیون و ۳۱۸ هزار و ۲۰۷ نفر بوده است که این شاخص در سال ۱۳۸۴ برابر ۲۴ میلیون و ۶۶۸ هزار و ۸۲۳ نفر ثبت شده بود.
نرخ مشارکت اقتصادی
طبق برآورد مرکز آمار ایران نرخ مشارکت اقتصادی کشور در سال ۱۳۸۴ به ۴۶.۷ درصد جمعیت ۱۵ ساله و بیشتر می رسید که این رقم در سال ۱۴۰۲ به عدد ۴۱.۳ درصد تنزل کرده است و نشان دهنده خروج بخش عمده ای از نیروی کار از بازار است.
نرخ مشارکت اقتصادی که با نام نرخ فعالیت هم شناخته می شود، از تقسیم تعداد جمعیت فعال به جمعیت افراد در سن کار به دست می آید؛ به بیانی دیگر، نرخ مشارکت اقتصادی معادل نسبت جمعیت بیکار یا شاغل ۱۵ ساله یا بیشتر به کل افراد بالای ۱۵ سال است.
تفکیک جمعیتی نرخ مشارکت اقتصادی مبین آن است که کاهش نرخ مشارکت اقتصادی بیشتر ناشی از کاهش این شاخص در میان مردان بوده است چونکه در بازه زمانی سال ۱۳۸۴ تا ۱۴۰۲ نرخ مشارکت اقتصادی برای مردان ۵.۸ درصد و برای زنان ۴.۹ درصد کاهش داشته است.
یعنی این که نرخ مشارکت اقتصادی در سال ۸۴ برای مردان ۷۴.۲ درصد بوده که به ۶۸.۴ درصد در سال ۱۴۰۲ کاسته شده و نرخ مشارکت زنان از ۱۹.۱ درصد به ۱۴.۲ درصد در سال ۱۴۰۲ عقبگرد داشته است.
این آمار بدان معناست که با وجود آن که زنان در ۲ دهه اخیر بیشترین ورود و فارغ التحصیلی از مراکز آموزش عالی و دانشگاهی را داشته اند، کمتر در اشتغال مشارکت دارند و شکاف جنسیتی در بازار طی ۲ دهه گذشته تشدید شده است.
جمعیت فعال
جمعیت فعال کشور در سال ۱۳۸۴ برای افراد ۱۵ ساله و بیشتر ۲۲ میلیون و ۹۴۹ هزار و ۲۴۸ نفر و جمعیت غیر فعال در همین بازه سنی، ۲۶ میلیون و ۱۵۷ هزار و ۴۰۹ نفر بود که سهم مردان از جمعیت فعال به ۱۸ میلیون و ۲۶۲ هزار و ۴۱۳ نفر و زنان به چهار میلیون و ۶۸۶ هزار و ۸۴۵ نفر می رسید.
تمام افراد ۱۰ ساله و بیش تر (حداقل سن تعیین شده) که در هفته تقویمی پیش از هفته آمارگیری (هفته مرجع) طبق تعریف کار، در تولیـد کـالا و خدمات ت مشارکت داشتـه (شـاغـل) و یا از قابلیت مشـارکت برخـوردار بـوده اند (بیکـار)، جمعیت فعـال اقتصـادی محسـوب می شـوند که در اینجا آمار افراد بالای ۱۵ سال به شکل مشخص، تعیین شده است.
گفتنی است که سهم مردان از جمعیت غیر فعال ۱۵ سال و بالاتر کشور در سال ۱۳۸۴، ۶ میلیون و ۳۵۴ هزار و ۲۷۹ نفر و زنان ۱۹ میلیون و ۸۰۳ هزار و ۱۳۰ نفر بود.
جمعیت فعال کشور در سال ۱۴۰۲، برای افراد ۱۵ ساله و بیشتر ۲۶ میلیون و ۶۳۸ هزار و ۳۰۰ نفر و جمعیت غیر فعال همین بازه سنی، ۳۷ میلیون و ۹۱۳ هزار و ۵۵۲ ثبت شده است که سهم مردان از آن به ۲۲ میلیون و ۳۱ هزار و ۵۲۷ نفر و زنان به چهار میلیون و ۵۹۶ هزار و ۷۷۳ نفر می رسید.
بر همین اساس سهم مردان از جمعیت غیر فعال ۱۵ سال و بالاتر کشور در سال ۱۴۰۲، ۱۰ میلیون و ۱۹۲ هزار و ۱۱۹ نفر و زنان ۲۷ میلیون و ۷۲۱ هزار و ۴۳۴ نفر ثبت شده است.
رشد جمعیت فعال کشور بیشتر مرهون افزایش مشارکت مردان بوده و جمعیت فعال زنان، برخلاف رشد جمعیت کل آنان، کاهش اندکی داشته است ضمن آن که بخش زیادی از جمعیت غیرفعال همچنان به جمعیت زنانه تخصیص دارد. این مسئله، بخصوص با کاهش مشارکت زنان در اقتصاد و ثبات محدود فرصت های شغلی برای آنان، نگرانی هایی برای بهره برداری از ظرفیتهای انسانی بوجود می آورد.
کاهش ۳.۴ درصدی نسبت اشتغال
نسبت اشتغال جمعیت ۱۵ ساله و بیشتر برای سال ۱۳۸۴ به ۴۱.۳ درصد و در سال ۱۴۰۲ به ۳۷.۹ درصد می رسد؛ این نسبت به ترتیب برای جمعیت شاغل ۱۵ ساله و بالاتر ۲۰ میلیون و ۲۹۰ هزار و ۴۴۸ نفری کشور در سال ۱۳۸۴ و ۲۴ میلیون و ۴۹۰ هزار و ۱۸۲ نفر در سال ۱۴۰۲ به دست آمده است.
نسبت اشتغال یکی از شاخصهای کلیدی در تحلیل شرایط بازار کار یک کشور یا منطقه است. این شاخص مبین سهم جمعیت شاغل از کل جمعیت در سن کار (۱۵ سال و بیشتر) یا همان جمعیت فعال است و به شکل درصدی بیان می شود.
نکته جالب آن که نسبت اشتغال جمعیت ۱۵ ساله و بیشتر برای مردان در سال ۱۳۸۴ به عدد ۶۶.۷ درصد با جمعیت شاغل ۱۵ ساله و بیشتر ۱۶ میلیون و ۴۱۹ هزار و ۶۵۴ نفر می رسید که در سال ۱۴۰۲ نسبت اشتغال برای مردان به ۶۳.۹ درصد با جمعیت شاغل ۲۰ میلیون و ۵۸۳ نفر ثبت شده است.
بهبود نرخ بیکاری
نرخ بیکاری جمعیت ۱۵ ساله و بیشتر در سال ۱۳۸۴ به ۱۱.۶ درصد و جمعیت بیکار همین بازه سنی به ۲ میلیون و ۶۵۸ هزار و ۸۱۰ نفر می رسید که این ارقام برای سال ۱۴۰۲ در نرخ بیکاری جمعیت ۸.۱ درصد و جمعیت بیکار ۲ میلیون و ۱۴۸ هزار و ۱۱۹ نفر به ثبت رسید.
کاهش نرخ و جمعیت بیکار نشان دهنده بهبود نسبی وضعیت اشتغال در بازار کار است که با عنایت به تغییرات جمعیتی، کاهش نرخ بیکاری کمی مثبت تلقی می شود، اما حالت کلی هنوز به بهبود بیشتر نیاز دارد.
نرخ بیکاری درصد اشخاصی است که قادر به کارکردن هستند، اما شغلی ندارند و به صورت فعال در جستجوی کار هستند. این نرخ به صورت معمول برای افراد بالای ۱۵ ساله و بیشتر محاسبه می شود و یکی از شاخصهای کلیدی برای ارزیابی وضعیت اقتصادی کشورها به حساب می آید.
نرخ بیکاری جمعیت مردان ۱۵ ساله و بیشتر در سال ۱۳۸۴ به ۱۰.۱ درصد و جمعیت بیکار همین بازه سنی به یک میلیون و ۸۴۲ هزار و ۷۵۹ نفر می رسید که این ارقام برای سال ۱۴۰۲ در نرخ بیکاری جمعیت ۶.۶ درصد و جمعیت بیکار یک میلیون و ۴۵۸ هزار و ۳۸۲ نفر به ثبت رسید.
مردان در این بازه زمانی کاهش قابل توجهی در نرخ بیکاری داشته اند که نشان دهنده بهبود فرصت های شغلی برای آن هاست و این کاهش می تواند نشان دهنده تأثیر سیاستهای اشتغال زایی یا افزایش ظرفیت جذب نیروی مردان در بازار کار باشد.
نرخ بیکاری زنان ۱۵ ساله و بیشتر در سال ۱۳۸۴ به ۱۷.۴ درصد و جمعیت بیکار همین بازه سنی به ۸۱۶ هزار و۵۱ نفر می رسید که این ارقام برای سال ۱۴۰۲ در نرخ بیکاری جمعیت ۱۵.۰ درصد و جمعیت بیکار ۶۸۹ هزار و ۷۳۷ نفر به ثبت رسید.
نرخ بیکاری زنان همچنان بالا باقیمانده و کمتر از مردان کاسته شده است؛ به رغم کاهش ۲.۴ درصدی در نرخ بیکاری، سهم بیکاری زنان در مقایسه با مردان بیشتر است. این اختلاف نشان دهنده وجود مشکلات ساختاری در اشتغال زنان و محدودیت ها در فرصت های شغلی در مقایسه با مردان به شمار می آید.
این آمار تأکید می کند که با وجود افزایش جمعیت شاغلان بین سال ۱۳۸۴ و ۱۴۰۲ (از ۲۰.۲ میلیون به ۲۴.۴ میلیون نفر)، نسبت اشتغال به علت رشد سریع تر جمعیت کلی کاسته شده است در کنار آن که همینطور درصد اشتغال میل به مردانه ماندن دارد.
باید پذیرفت که در تمام شاخصها (مشارکت اقتصادی، اشتغال و تخصیص جمعیت فعال)، مردان سهم غالب را دارند و مشارکت و اشتغال زنان روند کاهشی یافته و شکاف بین این ۲ جنسیت همچنان پابرجا می باشد.
کاهش نرخ مشارکت اقتصادی با افزایش جمعیت شاغلان هم خوانی ندارد و نشان داده است که بخشی از جمعیت بسمت غیرفعالی حرکت کرده اند.
رشد جمعیت شاغلان و فعالان بیشتر متکی به نیروی کار مردان بوده است؛ در مقابل مشارکت و اشتغال زنان ثابت یا رو به افول است.
نباید فراموش کرد که جمعیت غیرفعال زنان با وجود رشد نسبی تحصیلات و بهبود شاخصهای دیگر، همچنان بالاست؛ این نشان دهنده محدودیت های ساختاری یا فرهنگی در دسترسی زنان به بازار کار است.
منبع: المور
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات کاربران المور در مورد این مطلب