گالری ها علاقه ای به برگزاری نمایشگاه خوشنویسی ندارند معضل نبود زیرساخت
به گزارش المور، علیرضا زندی هنرمند خوشنویس با تأکید بر نبود زیرساخت های خوشنویسی در کشور در رابطه با آموزش هنر از جانب وزارت آموزش و پرورش، تغییر نگاه اقتصادی خوشنویسان و کم توجهی مدیران به خوشنویسی گفت.
علیرضا زندی هنرمند خوشنویس و عضو انجمن خوشنویسان ایران در گفتگو با خبرنگار مهر درباره ی سبک شخصی اش در این هنر و این که چقدر در این سبک نوآوری دارد، توضیح داد: من خط شکسته را در میان شیوه های مختلف هنر خوشنویسی برگزیدم که به بهانه سرعت در نوشتن، به همت مرتضی قلیخان شاملو ابداع شد و سپس به دست والای محمد شفیع حسینی، ملقب به شفیعا ترویج پیدا کرد و در نهایت توسط نابغه بی بدیل درویش عبدالمجید طالقانی به اوج کمال و زیبایی رسید. این هنر قریب نیم قرن پس از سید گلستانه، به سبب بی توجهی مدیران فرهنگی هنری از چرخه ارتباطات فرهنگی دور افتاد، تا این که در دوران معاصر در سالهای ۵۲-۱۳۵۱ به همت شادروان خسرو زعیمی مدیر وقت انجمن خوشنویسان ایران، باردیگر تعلیم و آموزش آن از سرگرفته شد و به همت اساتیدی همچون یدالله کابلی خوانساری به عرصه رسید و حیاتی باردیگر گرفت. وی اظهار داشت: خط شکسته در بدو پیدایش در مجموع در جواب نیاز سرعت در نوشتن پدیدار شد و با رها شدن قوس ها و سایش و حذف دندانه ها و همینطور پیوستگی اتصالات حروف و کلمات در خط نستعلیق به وجود آمد. سرعت در نوشتن نخستین وجه تمایز این شیوه با دیگر شیوه هاست که به واسطه رهایی و روان شدن آن، منشا بروز نبوغ و خلاقیت های فراوانی شد و ناخوانا بودن آنرا نیز به دنبال داشت. این ناخوانایی در بطن خود هم چالش برانگیز است و هم راهگشا برای هنرجویانی که خلاق هستند و تجسم قوی دارند. توفیق و پیشرفت هنرمند تنها در خلاقیت، فردیت و تشخص هنری اوست و تقلید و تکرار مدام امری عبث است زندی اظهار داشت: اهمیت و ارزشمندی این شیوه به نوبه خود ایرانی ترین خط کشورمان در ترکیب بندی و طراحی صفحه است، چونکه به سبب پیچش ها و تغییر در تنوع بسیار، کلیات ترکیب آن نیز رنگ و بویی تازه و تازه تر به خود می گیرد. در گذشته در صفحه آرایی و ترکیب بندی عمدتا از اقلام ریز و غالباً از یک دانگ قلم استفاده می کردند در صورتیکه شکسته نویسان امروزی تلفیقی از اقلام مختلف از غبار تا جلی و شش دانگ را در یک صفحه ترکیب می کنند و این در هم تنیدگی در این شیوه به هر قطعه ای فرم و فضا و ترکیبی خاص می دهد و شاید عمده ترین تحولی که در خط امروز و در صفحه آرایی خط شکسته پدید آمده، همین تنوع و تازگی است در صورتیکه دیگر شیوه ها همچنان از فرم و فضای قدیمی خود پیروی می کنند و دست خوشنویس برای اجرای خلاقیت ها به نسبت خط شکسته بسته مانده است.
در خوشنویسی چطور میتوان نوآوری و خلاقیت داشت؟
وی اظهار داشت: معتقدم توفیق و پیشرفت هنرمند تنها در خلاقیت، فردیت و تشخص هنری اوست و تقلید و تکرار مدام امری عبث است. وقتی آثار یدالله کابلی و نمایشنامه ای از بهرام بیضایی را تماشا می کنید به وضوح امضای صاحب اثر را بر اثر هنری خواهید دید؛ من نیز همیشه تلاش داشتم که در خلق اثر مقلد نباشم و این تصمیم شامل انتخاب شعر، ترکیب بندی و فضاسازی در ساختار قدمایی و معاصر است. این هنرمند خوشنویس در جواب این که چطور میتوان در این هنر خلاقیت و نوآوری داشت، بیان نمود: خلاقیت و نوآوری در هر ژانری در درجه اول نیاز به دانش و تجربه کافی دارد. دانش همان سیر آکادمیک و اصولی سلسله مراتبی در شعب انجمن خوشنویسان ایران است و تجربه هم شامل تمرین و ممارست بسیار در این هنر است که سلوک در آن قابل قیاس با هیچ هنر دیگری نیست.
نگاه مدیران فرهنگی به خوشنویسی نازل است
وی درباره ی ارزیابی خوشنویسی و جایگاه آن در دانشگاه های کشور، توضیح داد: خوشنویسی را میتوان شاخص ترین هنر در پهنه سرزمین های اسلامی و به مثابه زبان هنری مشترک برای تمامی مسلمانان دانست. این هنر همواره برای مسلمانان ارزش ویژه داشته است، چونکه در بنیاد، آنرا هنر تجسم کلام وحی می دانسته اند و نگاهی ویژه و قدسی به واسطه نگارش قرآن داشته اند. ماهیت اقتضای این جایگاه آنست که اقتصاد هنرمندان خوشنویس نه فقط به واسطه کتابت متون دینی و وجود اشعار و متون فرهنگ غنی چندین هزار ساله کشورمان در وضعیت مطلوبی باشد، خوشنویسان باید بدون هیچ دغدغه و ملالی به خلق آثار بدیع و نگارش متون جدید بپردازند، در صورتیکه سال هاست چنین نیست و نگاه مدیران و مسئولان فرهنگی مملکت به مراتب نازل تر از گذشته می شود. برگزاری جشنواره های خوشنویسی با داوری داوران ایرانی در کشورهای حوزه خلیج فارس سبب شده تا نفیس ترین آثار هنرمندان مملکت ولو به بهای خیلی خوب و عالی از مملکت خارج شودوی خاطرنشان کرد: اساتید خوشنویسی با توجه به عدم موفقیت در فروش آثارشان که علل بسیار دارد، علاقه ای به برگزاری نمایشگاه ندارند. ناشران باتوجه به گرانی کاغذ و مسایل دیگر رغبتی برای انتشار کتاب ندارند. گالری ها عمدتا هیچ علاقه ای به برگزاری نمایشگاه های خوشنویسی سنتی و اصطلاحا کلاسیک ندارند و بازار هنر مدرن برایشان داغ تر است! برگزاری جشنواره های خوشنویسی با داوری داوران ایرانی در کشورهای حوزه خلیج فارس سبب شده تا نفیس ترین آثار هنرمندان مملکت ولو به بهای خیلی خوب و عالی از مملکت خارج شود! زندی اشاره کرد: به شما قول می دهم تا چند سال بعد هیچ اثر نفیس خوشنویسی معاصر در کشور برای عرضه نداشته باشیم و باید همچنان باید به تماشای آثار قدمایی میرعماد، میرعلی، میرزا غلامرضا، درویش عبدالمجید طالقانی و … بنشینیم که البته همیشه لذت بخش است.
زیرساخت های خوشنویسی در کشور نداریم!
وی در تشریح این مساله اظهار داشت: وقتی از اقتصاد حرف می زنیم، یعنی باید زیرساخت هایی وجود داشته باشد. برای داشتن یک بنای خوب روزها و ماه ها و سال ها بررسی و آزمایش صورت می گیرد تا یک کار اصولی به سر انجام برسد، چارچوب های دیگر نیز همچنین هستند. حالا هیچ زیرساختی در خوشنویسی وجود ندارد؛ وقتی یک تابلوی نقاشی در حراج تهران یا حراج کریستیز میلیاردها تومان چکش می خورد، به سبب اینست که زیرساخت های ضروری جهت فروش آن به وجود آمده است. در این حراجی ها اثر هنری بعنوان کالایی معرفی شده که می تواند برای سرمایه گذاری سودآور باشد اما در خوشنویسی این فضا وجود ندارد. دوستان خوشنویس که به سبک کلاسیک کار می کنند، قیمت آثارشان را با آثار مدرن مقایسه می کنند، غافل از این که در فضای مدرن، روی اقتصاد، بازاریابی، نحوه عرضه اثر و... کار شده و بعد قیمت یک تابلو بالا رفته است. خوشنویسی به دانش اقتصادی و افراد آشنا به اقتصاد هنر نیاز دارد.
تاکید بر تغییر نگاه خوشنویسان در حوزه اقتصادی
زندی اشاره کرد: ما خوشنویس ها باید بپذیریم وقتی یک تابلوی خوشنویسی مقرر است عرضه شود، بعنوان کالا عرضه می شود. اگر اینها لحاظ شود، اقتصاد خوشنویسی هم تکانی می خورد، ولی اگر به همان شکل سنتی رفتار شود، فکر نکنم تغییر خاصی رخ دهد، مگر این که روی کارهای قدما مثل دوره صفویه و قاجار کار کنید چون در مورد دوره معاصر با این وضع اتفاقی رخ نمی دهد.
نقدی به آموزش و پرورش در بی اعتنایی به هنر خوشنویسی
وی با طرح سئوالاتی به نقد سیستم آموزشی پرداخت و تشریح کرد: آیا به هنر خوشنویسی در مدارس بها داده می شود تا این که در دانشگاه ها برای این هنر اصیل و ماندنی که فخر عالم است بهایی قائل بشوند؟ من به شخصه مدیون کانون پرورش فکری خردسالان و نوجوانان هستم و از سال ۶۸ که ۱۰ ساله بودم با فرهنگ کتاب وکتابخوانی و هنر نقاشی و خوشنویسی آشنا شدم و مورد تعلیم قرار گرفتم. در مدرسه معلم هنر داشتیم و خوب به خاطر دارم که شاید رتبه ای آکادمیک در خوشنویسی نداشت اما در درس هنر توانمند بود که بسیار حائز اهمیت می باشد. نمی دانم در کل کشور در دهه ۶۰ چند شعبه انجمن خوشنویسان وجود داشت ولی سال جاری که در ۷۵ سالگی تاسیس انجمن خوشنویسان ایران هستیم نزدیک به ۴۰۰ شعبه فعال در کشور داریم. در عین حال نگاهی بیندازیم با مدارس و ببینیم آموزش و پرورش از این پتانسیل بالا چه بهره ای برده!؟ با وجود نزدیک به ۴۰۰ شعبه در کل کشور و ۵۲۲ استاد تراز اول آقا و خانم که در هر استان متمرکز و فعال می باشند، چند نفر توسط آموزش و پرورش حتی به شکل پاره وقت دعوت به کار و همکاری شده اند!؟ باید بدانیم هرچه بکاریم همان را برداشت می نماییم، استعدادها باید در سنین کودکی شناسایی و پرورش داده شوند و معتقدم در دانشگاه ها نه فقط وضع بهتری نداریم بلکه تأثیر آنچنانی هم نخواهد داشت. چند نفر مدیر و مسئول خوش خط داریم؟! نگاه مدیرانی که خط خوب ندارند به این مقوله چیست؟ آیا کمبودی حس می کنند؟ مفهوم کمبود را می دانند؟ این هنرمند خوشنویس در ادامه برای بهبود آموزش خوشنویسی اظهار داشت: معتقدم آموزش و پرورش باید و می تواند، تأکید می کنم می تواند از ظرفیتهای بالقوه و بالفعل انجمن خوشنویسان به خوبی بهره ببرد. تفاهم نامه ای با انجمن منعقد کند و به شکل مداوم از اساتید انجمن برای تدریس در مدارس دولتی و غیردولتی استفاده بهینه ببرد. با این حرکت نه فقط خط و خوشنویسی به شکل پایه ای در مدارس احیا می شود، بلکه سبب می شود از نظر انگیزه ای اتفاقات مثبتی بخصوص در زمینه اقتصادی برای اساتید رخ بدهد تا حس سرخوردگی و یاس از وجودشان از بین برود. ۵۲۲ استاد در کل کشور، با یک تقسیم بندی و بودجه بندی به سادگی میتوان رنسانسی در فرهنگ و هنر کشور به وجود آورند. بر این باور هستم تاثیری که آموزش در سنین کودکی می تواند داشته باشد در سنین بزرگسالی ندارد مگر این که جنبه سرگرمی داشته باشد. تصور کنید مدتی است که پتانسیل بالای فوتسال یا به اصطلاح گذشته «گل کوچیک» شناسایی شده و در مدارس پیگیر هستند تا استعدادی درخشان را حمایت و به تیم ملی معرفی کنند. این اتفاق در هر عرصه ای در کشور سرمایه گذاری بسیار خوبی است همانطور که در کشور چین با توجه و پایبندی به سنت ها هزاران کودک شناسایی و به موفقیتهای شایان توجهی دست پیدا می کنند. معتقدم آموزش و پرورش باید از ظرفیتهای بالقوه و بالفعل انجمن خوشنویسان به خوبی بهره ببرد. تفاهم نامه ای با انجمن منعقد کند و به شکل مداوم از اساتید انجمن برای تدریس در مدارس دولتی و غیردولتی استفاده بهینه ببردوی درباره ی کم توجهی نسبت به هنر خط و خوشنویسی و قرار دادن آن در زمره هنرهای سنتی که ممکنست این هنر را از وادی هنر مدرن دور کند، اظهار داشت: آثار هنری بخصوص هنر اصیل خوشنویسی هویت و شناسنامه یک سرزمین و قوم هستند و بدین جهت هرکاری که به رشد و بالندگی این هنر منجر شود یک لزوم است. آثار هنری هر ملت نقش فراوانی در انتقال ارزش های یک سرزمین دارد و بنابراین برای رشد و تعالی این هنر باید تلاش ها را مضاعف کرد.
خوشنویسی چه طور وارد سبد خانوار شود؟
امروزه شاهد کم توجهی مردم به هنر و آثار هنری هستیم و تعداد بسیار اندکی از مردم آثار هنری فاخر در خانه هایشان دارند. این موضوع، گویاست که هنر دیگر از سبد خانوار و دغدغه های مردم خارج شده است، چرا؟ چون مردم با مشکلات و گرفتاری های اجتماعی و اقتصادی فراوانی دست به گریبان هستند و هر شخص با هر سوادی و هر سطح درآمدی که بامداد از خانه خارج می شود، درگیر این مشکلات است. ایجاد انگیزه و علاقه در مردم می تواند نقش برجسته ی در توجه به آثار هنری داشته باشد. اگر انگیزه باشد و مشکل اقتصادی و اجتماعی وجود نداشته باشد توجه مردم به آثار هنری افزوده می شود. آثار هنری سرمایه های یک کشورند. پایین بودن قدرت خرید مردم سبب شده تا کمتر به سوی هنرهای تجسمی و آثار هنری روی بیاورند. زندی اشاره کرد: یکی دیگر از علل کم توجهی به آثار هنری می تواند کم توجهی رسانه ها به هنرهای تجسمی باشد. این بخش مقداری برای عموم مردم ناشناخته مانده، این در شرایطی است که در دیگر کشورها مردم نه فقط هنرمندان خود، بلکه هنرمندان دیگر کشورها را هم می شناسند. امیدوارم زمانی فرا برسد که دولت با برنامه ریزی خوب بتواند قدرت خرید مردم را بالا ببرد تا هر ایرانی بتواند یک اثر هنری با ارزش در خانه خود داشته باشد. هر اثری جایگاه و ارزش خودرا دارد که باید آنرا با آموزش و معرفی، توسعه و گسترش بدهیم که دراین میان رسانه ها نقش خوبی در شناسایی هنر فاخر به مردم دارند. وی درباره ی نقاشی خط و این که اساتید خوشنویسی و انجمن خوشنویسان ایران آنرا جزئی از نقاشی می دانند، توضیح داد: در ابتدا باید به این ۲ مقوله و تفاوت های آنها پرداخت. هنر خوشنویسی، نگارش حروف و کلمات بشکلی زیبا و هنرمندانه بوده و با قدمتی دیرینه، همواره مورد توجه و احترام بوده است. در مقابل، نقاشی خط، هنری نوظهور است که خاستگاه آن از مکتب سقاخانه است و از پیشگامان این تکنیک باید از رضا مافی نام برد که از ترکیب خوشنویسی و نقاشی خلق می شود. این هنر، با خلاقیت و نوآوری به دنبال بیان مفاهیم و احساسات بشکلی نوین است. باتوجه به این پیشینه، طبیعی است که این ۲ هنر در دنیای امروز کاربردهای متفاوتی داشته باشد. خوشنویسی و نقاشی خط بعنوان دو هنر همدم، می توانند در کنار هم وجود داشته باشند و به یکدیگر الهام ببخشند اما اگر حمایت دولت و بخش خصوصی از هنرهای اصیل ایرانی بمانند خوشنویسی نباشد این دو هنر به مثابه رقیب خواهند بود این هنرمند خوشنویس بیان نمود: خوشنویسان ایرانی با استفاده از این هنر، شاهکارهایی می آفرینند که همچنان در جهان هنر بعنوان آثاری بی نظیر شناخته می شود. از طرفی، نقاشی خط به سبب آزادی بیشتر در سبک و استفاده از رنگ های متنوع، محبوبیت بسیاری در زمینه های مدرن هنری پیدا کرده است. گالری ها و نمایشگاه های زیادی در سراسر دنیا وجود دارند که آثار نقاشی خط را به نمایش می گذارند و این آثار با استقبال علاقمندان به هنر مدرن مواجه می شود. با گذر زمان و ورود به عصر مدرنیته، خوشنویسی همچنان جایگاه خودرا حفظ نموده است اما نقاشی خط نیز بعنوان یک سبک هنری نوین رشد قابل توجهی داشته است و امروزه، خیلی از هنرمندان، این ۲ هنر را با هم تلفیق کرده و آثار جدید و متنوعی خلق کرده اند که هم زیبا و هم نوآورانه هستند. زندی در انتها اظهار داشت: این روند نشان داده است که خوشنویسی و نقاشی خط بعنوان ۲ هنر همدم، می توانند در کنار هم وجود داشته باشند و به یکدیگر الهام ببخشند اما اگر حمایت دولت و بخش خصوصی از هنرهای اصیل ایرانی بمانند خوشنویسی نباشد این ۲ هنر به مثابه رقیب خواهند بود و چه بسا که این گونه شده است و قیمت آثار نفیس خوشنویسان ایرانی در حراجی ها، شاید ارزشی معادل به یک سوم آثار نقاشی خط نداشته باشد و در این جهت حمایت گالری های خصوصی از نقاشی خط به اصطلاح امروزی مدرن که عمدتا فاقد ارزش حقیقی هستند نیز خود مزیت علت شده است.در گذشته در صفحه آرایی و ترکیب بندی عموما از اقلام ریز و غالباً از یک دانگ قلم استفاده می کردند در صورتی که شکسته نویسان امروزی ترکیبی از اقلام مختلف از غبار تا جلی و شش دانگ را در یک صفحه ترکیب می کنند و این در هم تنیدگی در این شیوه به هر قطعه ای فرم و فضا و ترکیبی خاص می دهد و شاید عمده ترین تحولی که در خط امروز و در صفحه آرایی خط شکسته پدید آمده، همین تنوع و تازگی است در صورتی که دیگر شیوه ها همچنان از فرم و فضای قدیمی خود پیروی می کنند و دست خوشنویس برای اجرای خلاقیت ها به نسبت خط شکسته بسته مانده است. کار شده و بعد قیمت یک تابلو بالا رفته است. بر این باور هستم تاثیری که آموزش در سنین کودکی می تواند داشته باشد در سنین بزرگسالی ندارد مگر اینکه جنبه سرگرمی داشته باشد.
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات کاربران المور در مورد این مطلب